Pu Zahre Lian Ih Thuanthu Tawi Lawrkhawm Part 1
Suahsemnak le Tlawngkainak
A pa Pu Thang Tin Lian in a fapa pawl cu tlawngkai dingin a fial hai nan a fanu pawl cu a rak siang hai lo. Pu Za Hre Lian cu kum 5-6 a kim tik ah Tlauhmun Primary School ah tlawngkai a thok ve. 1933 ah Government Middle School, Falam ah a rak kai ih Kawlca cu zir a rak si hrih lo tikah a rak zir lo. Asinan, a pa Pu Thang Tin Lian hi Kawlca in phunsarih tiang ongmi a rak si ruangah Kawlca na zir a tul a rak tiih tuition zirhtu pakhat a laksak ih Kawlca a rak zir ve. 1938 ah Maymyo ih Government High School ah a vung kai thok. Kawlca a vung thiamzet ih 80% hnakih mal hmat a ngah dah lo. Kumhnih a vungkai hnu ah Phunsang Tlawng luhtheinak (Matriculate) a ongih 1940 ah Mandalay ih college pakhat ah a kai.
Fimthiamnak Hawl ah Ke in a feh;
Japan pawl in kan ram an ra siim ruangah kan ramah harsatnak tampi a thleng. Phunsang Tlawng tlawngtapawl cu thlunter thluh an rak siih, Pu Za Hre Lian khal Falam lam pan in a rak tlung ve. 1942 ahkhan Japan pawl in Yangon ah bomb an thlak ih Pu Za Hre Lian cu India lam feh dingin timlamnak a rak nei. India ih British Military Academy kai thei dingin feh tum cu a rak si. Falam cun ke in a pok suak ih nilitnak ah Tidim a rak thleng. Tonzaang pal phah in India ramri lam pan in a feh vivo. Mi-uk Pum Za Mang ih umnak inn ah zaankhat a rak riak. Kaphi Lui timi hmun a thlengih cuih sin India cu Jeeps thawn feh a theih ruangah ke ih a feh tulnak cu a cem ih a thaw a rak suakzet.
India Ralkap Hotu A Tong;
Lucknow ah ralkap tlawng kaitheinak luhnak camibuai cu tuahzik a siih, hi zuamawknak ahhin mino thatha, thluak thatha lawnglawng zakhat lenglo thawn zuamawk ding a si. A ongtu cu ralbawi tuan zirtu officer (cadet officer) ah ret an si pei ih, British Indian Army in 380 Rupees cu thlakhat ah a pe ding ti a rak si. Hi zuamawknak ahhin kum 18 hnuailam a rak ngah lo ih Pu Za Hre Lian cu kum 19 a rak si. Hi zuamawknak ahhin sinak pathum an ngah theimi a um ih British Indian Government ih lungkim mi a si fawn. Cu pawl cu Ralbawi (Colonel), Ralbawipi (Lieutenant Colonel), Deputy Commissioner all appointed by the British Indian government. Hi zuamawknak ahhin mipum sawmli lawng an la ih cumi sawmli lakah Pu Zahre Lian hi a rak tel ve.
Ralbawi (The Colonel), board chairman a simi in “Zahre Lian nangcu a tlunlam ih pathumpawl na kai thei thluh” a ti. Vansiat le malmak ah a si bik kei cu harhdamnak lam an zohsal tikah Pu Za Hre Lian cu a rak tling saal lo. A rualpi pawl in doctor nawhthuhpe dingin ruahnak an pe cio ko nan cuvek cu thil tha a si cuang lo ding, cun, dik lo ih hnatuan ka duh lo a rak tiih a rak el-hai. Selection Board Secretary Mr. Cohen cun, Burma ih tlung saal dingin le harhdamnak zohfel hnu ah Lucknow ah hungsal dingin ruahnak a rak pe. Asinan ralkap hotu (Adjutant General) ka ton hlan lo ti’n tumruh takin New Delhi lam pan in a suk thla vivo.
Rangleng thawn a office cu a feh, asinan, sangka kiltu in innsung ih luh le ralkap hotu vung ton ding cu a rak siang lo. Kan ram ah harsatnak Japan pawl in an thlen thu le hmun hlapi ihsin ra-mi a si thu cu thinsaute’n a sim rero ih Ralkap hotu cu a tong thei tariai. Nisa lingkheng lakah ke thawn ka hung feh ih ka mit a sen thluh, himi ruangah ka harhdamnak a tha lo in tiih tlawngkainak dingah in duhsal lo a si. Cun, doctor nawhthuh pek le ka duh fawn lo tiah Ralkap hotu cu a sim fiang. Peh lai ding…