Tuihlan ih a rak cang dahmi Chin le Mizo Karlak Thubuai
Chin le Mizo Karlak Thubuai by No Than Kap (May 27, 2013)
Tunai Mizoram, Vaphai khaw kiang Samkhumphai khua nawkkang thu le a hnu deuh ih Rangvamual le khawdang ih um Kawlram (Burma) mi dawisuah thu ah thu le hla a tam zet. Tuhlan kum tam nawn ihsin Mizoram ih Kawlram mi harsatnak tawn mi le dawisuah thu hi rak um ringring a si nan tui ṭum tlukin buaipi a si dah lo. Internet le thuthangca lamih kan ṭhansonak ruang khalah a si men ding.
Tui ṭum thu ah, thu umdan dik theih fiang hmaisak hngak in cangvai lohli lo khua saupi ruat kan hruaitu le hotupawl tiang rak mawhsiat mantu khal kan um. Mah le mah rak to aw, awkam mawi lo zetzet ih rak ziau aw phah khal kan um. Khampat Bungpi hau a si thlang ding ti tiangin ngan a si. Asinan Khampat bungpi cu hau taktak a um lem lo. Hi thubuai um laifang ah hau taktaktu um sehla cu a Bungkung in man nei lem lo hmansehla, phuba laknak phun (Symbolic vengeance) a si ding ruangah thinlung lam ah a hngawng na zet ding. Ziang a si khalle harsat le retheih tuartupawl bawm thei dan ruat ih hmuhdan cio relkhawm kan si ruangah zo khal kan mawh lo.
Mizoram ih Hliakhlaitu thiam (Research Scholar) Pu Vanlalruata Tonson cun “Vaphai-Saikhumphai thu hi rampum thubuai ah cangter lo sehla (Saikhumphai chungchang hi rampum issue ni lo se)” tiin a hmuhdan a ngan. A san cu,_ Vaphai khua hin Saikhumphai ruangah an ram a phel phah, a bit phah ding an sian lo ruangah an nawkkang mi a si. An ram cuh zawng si loin a kawp zawngin Saikhumphai in an duh lai ahcun Cozah in hmundang ih Saikhumphai ṭhawn an rak tum tik khalah ramdang mi an si, sumdawng an si tivekin a se lam in an duh lonak thu an sim lo,_ tiin a sim fiang. A sim fiang mi zoh tikah thu umze nei zet a si. Kawlram um pawlin kan theih bet ding tlak thil cu Mizoram ih Zirlai (Tlawngta) pawl in “Chin/mizo cu khui hmun ih um an si khalle unau thluh kan si, duhdaw aw ding kan si (Zohnahthlak chu khawia mi pawh unau vek kan ni a, inhmangaih tawn tur kan ni)” tiin an sim lawng si loin a takin bawmnak pek an tum mi hi a si.
Saikhumphai thu ah leitlun rampi zaten dan (law) neih cio a siih cui dan thlun ih thuneibik cu Cozah an si. Curuangah Pu Tonson sim bangin, Mizoram cozah in a hna tlin zetin a ṭuansuak thei lo ruangah mi malte sawn le mi cak lo sawn Saikhumphai in a tuar phah ti cu el theih a si lo ding.
KAN DINHMUN DIKTAK
Thuanthu zoh sal tikah theih ban lo can (from time immemorial) ihsin hnamdang bang in siangpahrang le lal pakhat nei phunhnam rak si lo hmansehla, Greek City State vek deuh umze nei felfai zet ukawk dan (Chieftainship) rak hmang ban hnam ropi kan rak si. Hmansehla vanduai ah hnamdang Mirang in in neh ih in uk remcang dingin hmun thum laiah in ṭhendarh. Cui vanduainak bese ter dingah India le Burma timi rampi pahnih ah ṭhen bet kan siih (Bangladesh ih ṭhen mi khal kan um), kum 60 lai a hung rei hnu cun mai thu thu ih pahbal theih lo ramri khoh zet (international boundary) in in ṭhencat verver ih rammi sinak dangdang nei, naiaw te nan hlapi ah kan cang.