Tufang Kan Leitlun Thuthang Lawrkhawm
Thuhmai: Tulai boruak kan ngan tikah thuthang menmen ngan loin zumtu in kan theih ding mi leitlun huap thil cangdan kan thlir tlangpi. Ahleicein zumtu nun tisetertu tulai bumnak le ramkhel ih Khristiannak thawn pehparaw deuh ngan a si. Cukhal cu ngan ding hi a tam tukih zarh khat vawi khat hmanah ca tawite lawng kan ngan tikah a cipciar ngan a theih lo. Leiltun boruak hnintertu le tidanglam theibik America ramih thil fehdan hin kannih Chin Khristianpawl khawruah le nundan tiang umzia a neih ruangah kan ngan deuh tlangpi. Cuhleiah Israel thuhla khal hi leiltun nazipi vekin Bible simungnak thilpawl le hmailam canpawl thlir theih a si ruangah kan ngan ṭheu.
Australia: Tuizarh sungah Australia ah hrilawknak neih a si ih ramkhel mithiampawlin tling tengteng dingih an ruah liberal Labour Party cu social conservative a si mi Australia Liberal Party in an neh ruangah zumtu a si thu ralṭha takih phuangtu le zarhpi sun biakinn thleng ringringtu AG kawhhran mi Scott Marrison cun Prime Minister a ṭuan peh ding a si. Anih hi hriltlin a si veten an biakinn Horizon Church ah a feh hngal. An pastor Brad le Allison pawl hin Trump cu Pathian hriakthih ah an pawm tlettlet an ti cu the!! Australian ih Chinmi zumtupawl cu an lungawi dingah ruat sehla.
Ukraine: Ukraine President hrilawknak ah Juda pa capoh thiam Volodymyr Zelenskiy hriltlin a si thu Tulai Boruak hmaisa ah khan kan ngan zo kha kan man lai ka zum. Tu cu president thutiam a la ih a thusimnak ah, “Bawhlung sit lamah Iceland, ram kilhimnak lamah Israel, khawl thiltuah(technology) lamah Japan vek kan si tengteng a ṭul” a ti. Iceland hi minung malte an si nan bawhlung sit an paih zet ih World Cup tla ah an tel thei ṭheu. Ram kilhimnak ih Israel ṭanlak theizia cu rel tam a ṭul lo ding. Japanpawl thiltuah thiamzia le ṭhat theizia khal kan thei cio. Vawi khat khal ka rualpa thawn hrukpuan(towel) lei kan tumih a zuartunu in “Hi cu Thai hrukpuan a si ih a ṭha tuk” a ti ih kannih cun, “Japan (towel) na nei maw, Japan thil si kan hawl” kan ti ih kan hni ciamco dah.
UK: UK hi aziangziangin a tlase vivo ti cu zokhal theih a si. Muslim ṭih an zuamaw a si lo maw ti ding a si. Siangpahrangnu Elizabeth in Trump cu State Visit ih ra tlawng dingin a sawm. Cumi cu London khawpi uktu Muslim Sadiq Khan cun ‘mi sual, mi kapkhat, hnamthlirtu, Bush le Obama tlukin a zahuum lo’ tiin Trump cu a rak sawisel ciamco. A uarawk thawn rampi zanriah eikhawmnak ah Siangpahrangnu in a sawm ta lo riai! UK ih Labour Party hotu tla cun an tlin cu Palestine zalennak pek a duh thu a rel. Kan dung zarh khalahAmerica thusimtu pakhat tla N. Ireland ih crusade nei ding a si ih ‘neih bangawk neihawk/tawkahur(same-sex) a pawm lo’ tiin luh an kham. Kan dung deuh ah Evan. Franklin Graham khal England ih rawngbawlnak nei ding a si ih UK MP tampi ih luh kham dingin thuhla an tuah ciamco nan an hlawhtling lo. Tu hi Trump policy uartu Conservative Party ihsin Boris Johnson cun PM si a tum nasa ih a hlawhtling pei maw cu…!
Huawei: America le China sumdawn doawk ruangah US President Donald Trump cun ramdang technology thiltuah America hrang ṭihnungpawl khamnak thupek a suah. Cucu China kawmpani thiltuah Huawei hmuitin deuh a si tiin mithiampawlin an rel. Tu hi leitlun Smart Phone ah cun Samsung, Huawei, Apple ti a si. Huawei in Apple cu tu naite ah a lan zo. Europe hmun hrekkhat khalah Huawei an kham zo. Cun kan dung deuhah Canada ah Huawei Company dintu Ren Zhengfei ih fanu Huawei CEO Mei khal an rak kai. Hi hi China a thin a heng nasa. Tu cu 1988 lam ihsin George H. Bush, Bill Clinton, George W. Bush le Obama pawlin China ṭhangso dingih an rak duhsaknak, China in US thilri parih siah sang tak a lak ih US in niamte a lak mi cu Trump in tuahṭhat a duh ruangih ra cang a si.
Trump cun ’China hi palbet si maw, namniam si maw kan tum lo a bangaw mi bualrawn ih lehtlang ka tum sawn a si’ a ti. Hi hi Bush le Obama khalin tuahṭhat an rak tum dah. Asinan China in thungrulh a tum ruangah an America in malte tal a tuar cun an politics a hngawng pang an phan ruangah an rak tuahṭha ngam lo. Trump cun ziang khal cang seh tiin a tuah mi a si. Tu hi America Economy cu USD 19500 Billion a si ih China 11000 Bn lawng a si ruangah ziangti zin hmanin China cun a neh thei lo dingih ruah a si. Asinan America cu Democracy ram, ram zalen a si ruangah eptu party in ziangkha cang khal sehla ṭuanlai party hlawn an tum ṭeuṭeu hi China in a ngamnak san pakhat a si.
Trump vs Democratic: A hleice ih zingzawitu Special Counsel Mueller in Trump cu Russia bawmnak thawn hriltlin a si lo timi le thuṭhennak a khamnak hmuh a si lo tiih report a pek hnu khalah Democratic party cun Trump hlawnthlaknak ding lamzin an hawl rero lai thotho. 2011 ihsin tuisun tiang a sum cazin hmuahhmuah Congress hmaiah phawrh dingin an dil mi cu Trump in Washington District Court ah zual a ko nan Obama ih ruat mi thuṭhentu cun Democratic lam nehnak a pe ta riai! Supreme Court tiang an kai vivo a zumum.
AG Barr Thawngthlak Tum Kha: Attorney General(Sihnichuk) Barr cu Mueller Report cekfel lo mi mipi hnenah phuanglang dingin Democratic lam cun an dil. Asinan a duh lo. A duhlo ruangah House Speaker Nancy Pelosi tiangin , ‘Thawng kan thlak ding” an ti cece. Hiti phawrhsuah hi dan kalh a si. Pharh ta sehla thawng thlak theih a si. A pharh lo tikah thawng thlak an tum!! Tubaite ah ralkap thi pawl sunlawihnak khawmnakah AG Barr le Speaker Pelosy an tawngaw ih, Barr cun, ‘Na misual kaihnak (handcuff) na rak keng lo maw” tiin nautat nawn in a ti silawm!!
Trump Dodaltu Kawk Tawng: Michigan Republican Congressman Justin Amash cun, “Mueller Report ka siar tikah Trump cu hlawn tlak a si” a ti ih Republican hruaitu lam cun an kawk cece. A san cu Mueller Report ah hlawnnak din thupi pahnih ah a fihlim zo ruangah a si. House GOP hotu McCarthy cun, “Lar a duh ruangah a ṭawng men” a ti. Trump dodal ṭheutu Sen. Romney khalin, “ A ralṭha zet, asinan ka pawmpi lo” a ti. Canganthiam le TV show ṭheutu Bongino cun, “Republican party suahsan hngal seh” a ti. Tu hi amah hriltlinnak pengah GOP ihsin amah zuamtu an ra suak zo. Justin Amash hi Palestine ihsin a pai sanih ra lut an si ih a thawk ihsin Trump sawisel ringringtu a si.
Awle…rel ding a tam nasa. Taylor University, Evangelical Christian tlawngih tlawngta hrekkhat cun Vice President Mike Pence cu neihbangaw neihawk a pawm lo ruangah dodal in a thusim zik zawngah an suahsan. Hivek khal hi thil mak tak a si. Nang le kei vek tla hi America ah milar si sehla dodaltu kan ngah ve viau men thei. Asan cu LGBTQ kan pawm si lo, zuarawk dik kan ti fawn lo, neiaw lo umtlang ṭha kan ti fawn lo..!(20.5.2019). Photo: Australai PM sungkua, Jedidya Lal Lian Zual ih Page ta lakmi a si. Tulai Boruak 61: TUI ZARH KHAWVEL